Τι είναι το μικροβίωμα;
Το μικροβίωμα (παλιά χρησιμοποιούσαμε και τον όρο μικροχλωρίδα) είναι οι μικροοργανισμοί οι οποίοι ζουν στο έντερό μας. Αυτοί οι μικροοργανισμοί ανήκουν στα βασίλεια των βακτηρίων, των μυκήτων και των αρχαίων. Τα νούμερα αυτών των μικροβίων με τα οποία συμβιώνουμε είναι πολύ εντυπωσιακά: για παράδειγμα, τα βακτήρια του ανθρώπινου μικροβιώματος ανέρχονται σε ποσά λίγων εκατοντάδων δισεκατομμυρίων (!) κυττάρων.
Πώς αλληλεπιδρούν με την υγεία μας τα μικρόβια του εντέρου;
Στο σώμα ενός υγιούς ανθρώπου συνυπάρχουν πολλαπλοί μικροοργανισμοί, με τους μεγαλύτερους αριθμούς να βρίσκονται στο λεπτό και παχύ έντερο αλλά και σε όλο το σώμα. Το μικροβίωμα χαρακτηρίζεται ακόμη και ως υποστηρικτικό όργανο επειδή διαδραματίζει πολλούς βασικούς ρόλους στη διεκπεραίωση των καθημερινών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος.
Η μικροχλωρίδα διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα, διασπά δυνητικά τοξικές ενώσεις τροφίμων και συνθέτει ορισμένες βιταμίνες και αμινοξέα, συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών Β και της βιταμίνης Κ.
Οι σύνθετοι υδατάνθρακες όπως το άμυλο και οι ίνες διασπώνται από τα βακτήρια στο παχύ έντερο, δημιουργώντας λιπαρά οξέα μικρής αλυσίδας (SCFAs), όπως το βουτυρικό οξύ, τα οποία μειώνουν τη φλεγμονή, ενισχύουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα, τη ρύθμιση του μεταβολισμού και τη διάθεση/ψυχολογία.
Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα SCFA βοηθούν στη θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας, της νόσου του Crohn και της διάρροιας που σχετίζεται με αντιβιοτικά.
Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται το μικροβίωμα;
Το μικροβίωμα αποτελείται από μικρόβια που είναι τόσο χρήσιμα όσο και δυνητικά επιβλαβή. Η ποικιλομορφία και η ποσότητα των μικροοργανισμών (και άρα το πόσο ωφέλιμοι ή βλαβεροί είναι για εμάς) επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες. Το δίκτυο μικροβίων ενός ανθρώπου καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες (γονίδια), από την έκθεσή του στα μικρόβια της μητέρας ως βρέφος κατά τον τοκετό, και μέσω του μητρικού γάλακτος, αλλά και στη μετέπειτα ζωή εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες, και βέβαια από τη διατροφή.
Εάν υπάρχει διαταραχή στην ισορροπία των μικροοργανισμών, εξαιτίας για παράδειγμα κακού τρόπου ζωής, εμφανίζεται δυσβίωση, και το μικροβίωμα μπορεί να δράσει παθολογικά στο σώμα μας, με συνέπεια να γίνουμε πιο ευαίσθητοι σε ασθένειες.
Πώς μπορεί να βοηθήσει το μικροβίωμα η διατροφή;
Τα προβιοτικά είναι τροφές που περιέχουν μικροοργανισμούς. Περιλαμβάνουν τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το κεφίρ, το γιαούρτι με ζωντανές ενεργές καλλιέργειες, τα λαχανικά τουρσί, το τέμπε, το τσάι kombucha, το kimchi, το miso και το ξινολάχανο.
Επίσης, μια δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες επηρεάζει τον τύπο και την ποσότητα της μικροχλωρίδας στα έντερα. Οι ίνες μερικές φορές ονομάζονται πρεβιοτικά επειδή τροφοδοτούν την ευεργετική μικροχλωρίδα μας.
Άλλα τρόφιμα με πρεβιοτικά είναι τα ακόλουθα: σκόρδο, κρεμμύδια, πράσα, σπαράγγια, αγκινάρες Ιερουσαλήμ, χόρτα πικραλίδας, μπανάνες και φύκια. Γενικά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα φασόλια και τα δημητριακά ολικής αλέσεως όπως το σιτάρι, η βρώμη και το κριθάρι είναι όλα καλές πηγές πρεβιοτικών ινών.