Κοιλιοκάκη ονομάζεται μία ανοσοδιαμεσολαβούμενη εντεροπάθεια, που εκδηλώνεται σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα, με την έκθεση τους σε προλαμίνες. Οι προλαμίνες είναι πρωτεΐνες ενδοσπέρματος του σιταριού. Σήμερα, χρησιμοποιείται ο όρος γλουτένης για την περιγραφή όλης της ομάδας των προλαμινών (σιταριού, σίκαλης, κριθαριού και βρόμης). Χαρακτηρίζεται από ανεπαρκή φλεγμονώδη αντίδραση στην γλουτένη σε γενετικά προκαθορισμένα άτομα.
Η διάγνωση της κοιλιοκάκης γίνεται μέσω γαστροσκόπησης και βιοψίας, που πρέπει να πραγματοποιείται ενώ ο ασθενής δεν έχει αφαιρέσει τη γλουτένη από τη διατροφή του.
Η μοναδική θεραπεία για την κοιλιοκάκη με τα μέχρι τώρα δεδομένα, είναι η προσκόλληση δια βίου σε μία Δίαιτα Ελεύθερη Γλουτένης (ΔΕΓ). Μέχρι στιγμής, όλες οι μελέτες δείχνουν ότι η ΔΕΓ, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων, των βιοχημικών εξετάσεων και της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η προσκόλληση στη ΔΕΓ, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην έκβαση της ασθένειας και στην πορεία της υγείας και της θεραπείας του ασθενούς.
Η κοιλοκάκη αναγνωρίζεται ως μία από τις συχνότερες αυτοάνοσες νόσους της σημερινής εποχής με συχνότητα εμφάνισης 1%.
Ταξινομείται με διάφορους τρόπους, ένας εκ των οποίων βασίζεται στην εμφάνιση ή όχι συμπτωμάτων τους ασθενείς, και είναι ο ακόλουθος:
1) Κλασική κοιλιοκάκη: παρουσιάζει σημεία και συμπτώματα κυρίως από το γαστρεντερικό.
2) Aσυμπτωματική κοιλιοκάκη: oι ασθενείς δεν εμφανίζουν συμπτώματα, αλλά παρατηρείται η χαρακτηριστική εντερική βλάβη στα ιστολογικά ευρήματα της βιοψίας.
3) Άτυπη κοιλιοκάκη: εμφανίζει συνήθως εξωγαστρεντερικά συμπτώματα, όπως μεταβολικές ασθένειες, μη επαρκής ανάπτυξη στα παιδιά, δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, νευρολογικές διαταραχές (π.χ. κατάθλιψη), υπογονιμότητα, ερπητοειδή δερματίτιδα (DH) και σκελετικές διαταραχές.
4) Εμμένουσα κοιλιοκάκη: Σε ένα ποσοστό ασθενών με κοιλιοκάκη, τα συμπτώματά τους επιμένουν, παρά την αυστηρή προσκόλλησή τους στην Δίαιτα Ελεύθερη γλουτένης.
Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τα γαστρεντερικά και τα εξωγαστρεντερικά.
Οι κλασσικές γαστρεντερικές εκδηλώσεις της κοιλιοκάκης, προκύπτουν από την ατροφία του λεπτού εντέρου και είναι η διάρροια, η στεατόρροια, το κοιλιακό άλγος και το φούσκωμα.
Τα πιο συχνά έξωγαστρεντερικά συμπτώματα που εμφανίζονται στην διάγνωση, είναι η οστεοπενία-οστεοπόρωση και η αναιμία.
Πέρα από αυτούς τους ασθενείς με κοιλιοκάκη δεν υπάρχει πουθενά επίσημη οδηγία στην βιβλιογραφία που να αναδεικνύει την ευεργετική δράση της δίαιτας ελεύθερης γλουτένης στην απώλεια βάρους. Δεν υπάρχει καμία επιστημονική ένδειξη ως προς την αρνητική επίδραση της κατανάλωσης γλουτένης στον γενικό πληθυσμό. Η δυσανεξία στη γλουτένη διαγιγνώσκεται μόνο μέσω βιοψίας και εργαστηριακών εξετάσεων και επ' ουδενί από "τεστ δυσανεξίας" και μεθόδους βιοσυντονισμού