Τι είναι οι λεγόμενοι “κιρκάδιοι ρυθμοί”;
Οι κιρκάδιοι ρυθμοί είναι σωματικές, νοητικές και συμπεριφορικές αλλαγές που ακολουθούν έναν 24ωρο κύκλο. Αυτές οι φυσικές διεργασίες ανταποκρίνονται κυρίως στο φως και το σκοτάδι και επηρεάζουν τον άνθρωπο. Ένα παράδειγμα κιρκάδιου ρυθμού που σχετίζεται με το φως είναι ο ύπνος τη νύχτα και η ξύπνια κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί ρυθμίζονται από τα “βιολογικά ρολόγια”, μοριακές οντότητες που αποτελούνται από συγκεκριμένα μόρια (πρωτεΐνες) που αλληλεπιδρούν με τα κύτταρα σε όλο το σώμα.
Ποιες λειτουργίες του σώματός μας επηρεάζουν;
- Απελευθέρωση ορμονών
- Διατροφικές συνήθειες, πέψη, μεταβολισμός
- Θερμοκρασία σώματος
Παράγοντες που απορρυθμίζουν/μπερδεύουν τους κιρκάδιους ρυθμούς
- Μεταλλάξεις σε συγκεκριμένα γονίδια (πρωτεΐνες)
- Jet lag, εργασία με βάρδιες
- Ακτινοβολία από ηλεκτρονικές συσκευές
Αυτές οι αλλαγές μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές ύπνου και μπορεί να οδηγήσουν σε άλλες χρόνιες παθήσεις υγείας, όπως παχυσαρκία, διαβήτης, κατάθλιψη, διπολική διαταραχή και εποχιακή συναισθηματική διαταραχή.
Διατροφικοί παράγοντες
Πολλά στοιχεία συνδέουν τα μοτίβα διατροφής, τα συστατικά των τροφίμων και τα βιολογικά ρολόγια. Η αλλαγές των ωραρίων σίτισης, για παράδειγμα από την εργασία με βάρδιες ή τη συνεχή διαθεσιμότητα εξαιρετικά εύγευστων τροφών, αποστέλλεται ισχυρή ανατροφοδότηση στα περιφερειακά μοριακά ρολόγια. Έτσι, συστηματικά, οι μεταβολικές διεργασίες ευθυγραμμίζονται με λανθασμένο τρόπο. Η απώλεια συντονισμού μεταξύ του οργανισμού και του περιβάλλοντός του επιφέρει κακή ευθυγράμμιση μεταξύ των ιστών, και μπορεί να προκαλέσει καρδιομεταβολική νόσο ως συνέπεια.
Ακόμη, το κιρκάδιο ρολόι ελέγχει την επεξεργασία των τροφίμων και την ενεργειακή ομοιόσταση ρυθμίζοντας την έκφραση ή/και τη δραστηριότητα των ενζύμων που εμπλέκονται στη χοληστερόλη, τα αμινοξέα, τα λιπίδια, το γλυκογόνο και το μεταβολισμό της γλυκόζης. Επιπλέον, πολλές ορμόνες που εμπλέκονται στο μεταβολισμό, όπως η ινσουλίνη, η γλυκαγόνη, η αδιπονεκτίνη, η κορτικοστερόνη, η λεπτίνη και η γκρελίνη, παρουσιάζουν κιρκαδική ταλάντωση. Επιπλέον, η διαταραχή των κιρκάδιων ρυθμών εμπλέκεται στην ανάπτυξη καρκίνου, μεταβολικού συνδρόμου και παχυσαρκίας.